Chrześcijaństwo na Śląsku.

Fakt, że Brama Morawska stała u zarania dziejów ludzkości na Śląsku może stanowić pewien symbol, ponieważ  z tamtej strony na Śląsk dotrze również chrześcijaństwo.

Około roku 870 po narodzeniu Chrystusa tereny Śląska zostały przyłączone do Rzeszy Wielkomorawskiej, która w roku 863 stała się księstwem chrześcijańskim poprzez misję apostołów Słowian św. Cyryla i Metodego. Jest wielce prawdopodobne, że chrześcijaństwo dotarło wówczas do ówczesnych Ślązaków. Wiadomo także, że św. Cyryl i Metody w roku 863 rozpoczęli misję ewangelizacyjną wśród Słowian nie tylko na terenach Rzeszy Wielkomorawskiej (książę Kocel: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kocel ). Dokładnie nie wiadomo kiedy ich nauczanie dotarło na Śląsk. Misjonarze wysyłani przez Apostołów Słowian z pewnością docierali na nasze ziemie i wśród nich był uczeń Cyryla i Metodego o imieniu Osław.

https://pl.wikipedia.org/wiki/Cyryl_i_Metody

Jan Długosz wspomina za Gallem Anonimem postrzyżyny syna Piasta o imieniu Siemowit. Na owej uroczystości pojawili się dwaj tajemniczy goście o wyjątkowo dobrze znanych nam imionach: Jan i Paweł. Jak się mają ówczesne imiona naszych polskich przodków do tych dwóch? – ano tak, że najbardziej typowo chrześcijańskie imiona przetrwały, a wiele pogańskich, choć bardzo szanowanych, zanikło. Jan i Paweł – dwóch tajemniczych gości u Piasta. Kim byli tajemniczy goście? – wszystko wskazuje, że wysłannikami Cyryla i Metodego. Jak dotarli do Piasta w kraju Polan? – najprostsza i najkrótsza droga wiodła przez Śląsk. Kiedy postrzyżyny mogły mieć miejsce? – Siemowit był pradziadkiem Mieszka I, więc proste i uogólnione obliczenia wskazują, że siedem lat mógł mieć w 867 roku, a więc cztery lata po rozpoczęciu misji Cyryla i Metodego. Warto również wspomnieć, że w 869 roku Metody został arcybiskupem Moraw.

Około roku 921 Śląsk został przyłączony do Czech i nie ulega wątpliwości, iż wówczas nasi przodkowie w sposób realny i usankcjonowany zwierzchnictwem papieża zetknęli się z chrześcijaństwem. Stało się tak, ponieważ już w 854 roku czternastu książąt czeskich z rąk Franków przyjęło chrzest. Możliwe, że wśród nich byli również książęta plemion śląskich, a więc naszych przodków. Wiadomo również, że książę Wratysław I, który rządził w latach 915-921 był władcą chrześcijańskim. Niektórzy historycy uważają, że właśnie od jego imienia pochodzi nazwa Wrocław. Znamienny jest również fakt, iż data końca rządów Wratysława I to jednocześnie data przyłączenia Śląska do Czech.

W 966 roku Mieszko I przyjął chrzest. W latach 985-990 Mieszko walczył z Czechami i zajął większą część Śląska. Z roku 991 pochodzi dokument Dagome iudex w którym Mieszko I darowuje i powierza państwo nazwane wówczas „gnieźnieńskim” pod opiekę Stolicy Apostolskiej. Dagome iudex potwierdza obecność Śląska w państwie Polan. W roku 1000 powstało biskupstwo wrocławskie, które obejmowało większą część Śląska. Biskupstwo to było podporządkowane arcybiskupstwu w Gnieźnie. Nie ulega wątpliwości, że Śląsk poznał Ewangelię przed tą datą i to przynajmniej 100 lat wcześniej.

Na podstawie kilku przesłanek i niestety małej ilości materiałów archiwalnych moźna przypuszczać, że już w czasie kiedy w wiosce był władyka posiadał on dwór i swojego kapelana. W średniowieczu prawdopodobnie Zopowy były parafią jak o tym świadczy znaleziony w archiwum w Ołomuńcu ZLOMEK KONFIRMAČNÍ KNIHY OLOMOUCKÉ DIECÉZE Z LET 1452-1455. Na jego podstawie zostało potwierdzone, że latach 1452-1455 w okolicznych miastach i wioskach były odnowione po wojnach husyckich katolickie parafie. Oto zapis o Zubrzycach:

Ecclesia parochialis in Zubrzicz.

Cum sit nobis per famosos Iohannem et N. germanos fratres de Zubrzicz ad ecclesiam parochialem in Zubrzicz per liberam dimissionem domini Laurencii vacantem etc. discretus dominus Mathias de Lowicz presentatus, unde ad instanciam dicti domini Mathie decreta est crida cum confirmacione et investitura sub uno contextu ad dominum Iodocum altaristam in Lupczicz terminus ad VI dies. Sub anno Domini MO CCCCLIIIO die XXIa mensis Novembris vicariatus sub sigillo.

Podobne dokumenty były wydane dla parafii w Branicach i Zawiszycach.

W 1482 roku zmarł Jan Pobożny ostatni Przemyślida głubczycki i Księstwo głubczyckie przypadło Maciejowi Korwinowi – królowi Czech i Węgier. W roku 1490 przed śmiercią Korwin przekazał księstwo głubczyckie w lenno Piotrowi Haugwitzowi z Biskupic, jako nagrodę za dobrą służbę. W roku 1503 Piotr Haugwitz zamienił księstwo głubczyckie z Janem Schellenbergiem – kanclerzem czeskim na Księżno w Świdnickiem. Ziemie głubczyckie zostały wówczas połączone z księstwem krnovskim. 15 maja 1523 r. Jerzy Schellenberg, syn Jana sprzedał księstwo krnovskie wraz z Głubczycami za 58.900 guldenów margrabiemu Jerzemu Hohenzollernowi z Ansbachu. Nowy właściciel (1523-1543), brat Albrechta Hohenzollerna – pierwszego księcia pruskiego, był gorliwym wyznawcą luteranizmu. Patronat kościelny stracili joannici, a luterańskie nabożeństwa rozpoczęły się w 1535 r. W stolicy księstwa, obok niemieckiego kaznodziei, urzędował prawdopodobnie także kaznodzieja czeski. Za sprawą głubczyckich luteran, starosty ziemskiego Hansa Jordana i margrabiego Jerzego, w grudniu 1541 r. z głubczyckiego klasztoru wypędzono franciszkanów, których grubiańskimi obelgami pożegnał motłoch miejski. Znana jest również druga twarz księcia Jerzego Hohenzollerna: jako gorliwy protestant popierał na swych ziemiach ewangelików, ale nie szykanował katolików. Na sejmie w Augsburgu w 1530 r. miał stwierdzić, że „złożyłby raczej swoją głowę pod topór katowski, niżby odstąpił od słowa Bożego”. Stąd być może, już u współczesnych zyskał przydomek „Pobożnego”.

Możemy przyjąć dwie tezy:

– średniowieczna parafia  pod wpływem zmian na naszym terenie pod koniec XV i na początku XVI wieku mogła stać się parafią ewangelicką;

– ponieważ ród Zopowskych zniknął z dokumentów księstwa krnovskiego możliwe, że zachowali wyznanie katolickie i parafia została katolicka.

Na początku XVII wieku parafia przypada ewangelikom i znamy imiona duchownych – kaznodziei, którzy pracowali w Zopowych.

Dopiero po ukończeniu wojny trzydziestoletniej Michał Welli ze Salhausenu podjął starania o odnowienie parafii (w archiwum Arcybiskupstwa ołomunieckiego znajdujemy o tym wzmiankę w Parochor.Cod.Mspt. 1658 Consistor  Registratur). Wzmianka z roku 1658 mówi o dziesięcinie na rzecz parafii: 18 korców żyta, a tyleż owsa , rownież jest wspomiana opłata za służbę duchownego – od  18 do 19 groszy. W dekanalnych metrykach krnowskich znajdziemy w roku 1672 zapis o kościele : był w złym stanie, miał dwa ołtarze, jeden pozłacany srebrny kielich, chrzcielnicę, dwa dzwony i tylko 17 talarów gotówki. To prawdopodobnie spowodowało, że parafia była inkorporowana i przyłączona do parafii Równe. Chociaż w roku 1682 patronem parafii został zakon Najświętszej Maryi Panny i taka sytuacja trwała do roku 1784. Wtedy to morawski komtur Zakonu Najświętszej Maryi Panny zdecydował założyć w Zopowych  lokalną kuratel z wikarym, którego miały utrzymywać: wioska – 60, proboszcz z Równego – 50 oraz właściciel ziemski – 14 florenów rocznej pensi. Ponadto otrzymywał on również 1 i 2 ćwierci korca pszenicy, 10 korców żyta, 1 korzec jęczmienia,1 korzec grochu oraz 2 ćwierci korca krup. Dostawał również 8 achtlów piwa /http://pl.wikipedia.org/wiki/Achtel/ oraz 6 kubików miękkiego drzewa opałowego. Dlatego, że stara plebania była zrujnowana proboszcz   z Równego zdecydował, aby wspólnota parafialna ją wyremontowała, a wikary w niej zamieszkał. Plebania  stała w ogrodzie. Prawo prezentacji – mianowania kapłana utrzymał właściciel wioski (w archiwum Arcybiskupstwa ołomunieckiego znajdujemy o tym wzmiankę Stiftsbrief vom Consistorium am 1. Juli l784 ).

Pierwszym duszpasterzem lokalii  od 1 lipca 1784 został ks. Ignac Oppler, wcześniej wikary w Równym. Wprowadził on samodzielne metryki chrztu, ślubów i zmarłych. Wcześniej metryki były wspólne z parafią Równe. Ten pierwszy duszpasterz odnowionej parafii zm.13 lutego 1801 i został pochowany 16 lutego na cmentarzu obok kościoła.

0d 1 marca 1801 ks. Johann Zimermman, ur.w Głubczycach w roku 1763˛, wyświęcony w roku 1789 wcześniej wikary v Thröm -Třebomi, w roku 1804 zostaje proboszczem, a w 1809 roku przeniesiony do Gołuszowic, a potem do Thröm – Třebomi – tam zm.3.10.1830 roku.

Zapis do metryki na końcu roku 1804 – pieczęć z inicjałami proboszcza JZ

27 lipca 1809 roku przychodzi nowy proboszcz ks. Paul Herink, ur. w Kietrzu w roku 1774 i wyświęcony 1798,  dotychczas wikary do Thröm –Třebomi, przeniesiony w 1810 do Gołuszowic

Zapis do metryki na końcu roku 1804 – pieczęć z inicjałami proboszcza H

Od listopada roku 1810 proboszczem został ks. Isidor Bodinka, ur. w Baborowie w roku 1776 i wyświęcony w roku 1800. I on w roku 1829  odszedł do Gołuszowic.

Zapis do metryki na końcu roku 1810 – pieczęć parafii Zopowy

Od kwietnia 1829 został proboszczem ks. Karl Scholich , ur. w Grobnikach, przeniesiony do Thröm –Třebomi w styczniu 1831 – tam zm. 8.1.1851 rok

Od 31.4.1831 roku został proboszczem ks.Franz Saulich, ur.w Głubczycach 1802 roku i wyświęcony w roku 1827, przeniesiony w marcu 1846 do Gołuszowic.

Od marca roku 1846 ks.Ernst Förster, ur. w roku 1806  w Posucicich i wyświęcony w roku 1830, od lutego roku 1861 był proboszczem w Suchej  Psinie, gdzie proboszczem był jego brat

11 marca  1861 proboszczem zostaje  ks. Franz Ullmann, urodzony  w Soppau – Zopowych  w 1816, wyświęcony  1842. zm.23.01.1888 w Gołuszowicach. Niestety od roku 1863 ten ksiądz staje się ofiarą Kulturkampfu. Najpierw go eksmitują z plebani, a potem musi odejść z parafii.

Królestwo pruskie w ramach represji pozwala mianować tylko administratora i w roku 1863 zostaje nim ks. Franz Just. W roku 1863 było w parafii 809 katolików. W parafii zostaje do roku 1867.

Po nim przychodzi do parafii nowy administrator ks. Robert Sterz ur.w  roku 1829 w Baborowie, wyświęcony w roku 1854. W latach 1874-5 ks. Sterz i ks.Ulmann z Gołuszowic zostali podanni dalszym represjom: są eksmitowani z plebanii i w pokazowym procesie skazani na 150 marek grzywny albo 2 miesiące więzienia. Po zapłaceniu grzywny muszą odejść z terenu Prus. Ks. Ulmann odchodzi do Velkych Heraltic blizko Krnova gdzie zostaje kapelanem na zamku i tu umiera w roku 1890, a ks. Robert Sterz zostaje kanclerzem w Kurii w Ołomuńcu. A potem kiedy ustanie Kulturkampf wróci do Dystryktu kietrzańskiego jako ksiądz komisarz od roku 1893 do roku 1907. Jest też dziekanem dekanatu Kietrz.

Parafia zostaje bez księdza do roku 1883 kiedy zostaje mianowany administratorem parafii ks. Josef Lux, ur. w Równym w 1837, a wyświęcony  w roku 1862. Był w parafii do 17.08.1887 roku.

W roku 1888 był mianowany administratorem ks. Johann Herbst, który się urodził w roku 1845 w Głubczycach, a wyświęcony w roku 1871. I on w parafii nie był długo.

W roku 1891 do parafii przychodzi nowy kapłan ks. Ernst Graul, ur. w roku 1845 w Głubczycach i wyświęcony jak jego poprzednik w roku 1871.

Sytuacja w parafii się zmieniła po mianowaniu w roku 1895  proboszczem ks. Paula Krömera, który był w parafii aż do swej śmierci 11.12.1918 roku. Urodził się w roku 1863 w Pilszczu i był wyświęcony w roku 1887. Pochowany był na nowym cmentarzu.

Po śmierci ks. Krömera administratorem parafii zostaje proboszcz z Zubrzyc ks. Adalbertus Proske.

4 kwietnia 1919 roku zostaje mianowany do Zopowy proboszcz ks. Fridericus Wrazidlo, który był przedtem wikarym w Pielgrzymowie i po przyjściu do Zopowy był mianowany kanonikiem honorowym w Ołomuńcu. Urodził się 3.10.1878 roku w Glubczycach i był wyświęcony w roku 1902. W parafii pracował aż do końca wojny w roku 1945. Odszedł z parafianami do Niemiec. Jest wielce prawdopodobne, że pomagał w parafii  Nesselröden, blisko Göttingen  – zapis z kroniky parafii:

1946 – 1947       Pfarrer Wrazidlo             Chronik II, Seite 215

Parafia Zopowy, która pierwotnie należała do dekanatu Opawice od roku 1794 należy do odnowionego dekanatu Głubczyce. Wolny tak opisuje ekonomiczną sytuację w parafii:            Jaka była ekonomiczna sytuacja parafii jest opisane w książce benedyktyna ojca Gregora Wolneho Kirchliche Topographie von Mähren meist nach Urkunden und Handschriften. W piątym tomie dokumentuje on sytuację w tak zwanym Dystrykcie kietrzańskim/ https://pl.wikipedia.org/wiki/Dystrykt_kietrza%C5%84ski /.

Kościół jest solidny, 10° 4´(10 sążni i 4 stopy) długości – 19 metrów i 4°2´ szerokości – 7,70 metra. Był wszakże najpierw w roku 1788 na koszt patrona /zakon Najświętszej Marii Panny/ oraz zwyczajowej Concurrenz/ dary mieszkańców na remont/ zasklepiony, a w roku 1789 postawiono nową wieżę. W roku 1818 miał on nowy gontowy dach, w roku 1820 nową fasadę. Ołtarz główny a również jeden ołtarz boczny Matki Bożej Pomocnej – wszystko na koszt dobroczyńców – postawiony w roku 1842. Oprócz tego w  roku 1820 jeden miejscowy chłop /Freibauer/ Joseph Häckel dał namalować 14 obrazów Drogi Krzyżowej. Spośród  3 małych dzwonów najcięższy był w roku 1613 odlany na nakłady budowniczego kościoła Friedricha Tschammera.

 Inwentarz kościoła: ze srebrnych paramentów  jest tylko jeden kielich z pateną, na chórze są organy z 7 registrami bez pedału, pozostałe paramenty,które są w inwetarzu kościoła nie mają tak wielkiej wartości. Zyski parafia czerpała z kapitału w roku 1820

/wartości 460 talarów. Patron kostela  zakon  NMP darowal 2 ornaty. Metryky są prowadzone od roku 1715/ wspólne z parafią Równe/ a od roku 1784 samodzielne.    

Od roku 1804, kiedy powstała samodzielna parafia Zopowy, było beneficjum całkowicie oddzielone od Równego i włączone do nowej parafii : było to pole – obsiewane 64 korcami zboża, 4 łąki dające 3 fury siana oraz 2 fury trawy na karmę, 2 działki lasu dające rocznie 7 kubików drzewa oraz deputat naturalny : dziesięcina roczna 35 korców zboża i tyle owsa,oraz od parafian 20 talarów iure stola-Tischgroschen, jaja, kolęda, ryby, oraz inne.

Tischgroschen – W wielu kościołach i związkach wyznaniowych podstawowa forma świadczeń wyznawców pozostają opłaty za posługi religijne (iura stolae). Są to opłaty za chrzty, zapowiedzi, śluby, pogrzeby, odprawianie mszy za określone intencje. Wysokość tych opłat jest ustalana przez udzielającego posługi kapłana albo biskupa.      

Opracował: ks. Jan Turko.